Doktoranci

• Mgr Olga Raducka-Jaszul
• Mgr Magdalena Trybus
• Mgr Paulina Olszewska
• Mgr Agnieszka Chytła
• Mgr Weronika Gajdzik-Nowak
• Mgr Piotr Hinc
• Mgr inż. Karolina Cierluk

TEMATYKA PRACY BADAWCZEJ I NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI

• Biogeneza tratw błonowych:
  a) badanie oddziaływań białek MAGUK z flotylinami i ich znaczenie w organizacji tratw błonowych komórek krwiotwórczych;
  b) poszukiwanie ogólnego molekularnego mechanizmu organizacji i regulacji tratw błonowych  w komórkach nabłonka i fibroblastów.
• Wpływ tratw błonowych w przejściu na raka prostaty opornego na kastrację (CRPCa).
• Mechanizmy modulacji aktywności biologicznej lipidów sygnalnych w błonach biologicznych.
• Nanostruktury origami DNA w badaniach błon biologicznych.
• Liposomy jako kierowane nośniki leków:

Zespół badawczy Zakładu Cytobiochemii w składzie: Justyna Meissner, Monika Toporkiewicz, Aleksander Czogalla, Lucyna Matusewicz i Aleksander F. Sikorski we współpracy z profesorem Kazimierzem Kuliczkowskim z Kliniki Hematologii i Chorób Rozrostowych Krwi Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego w ramach projektu Biomed finansowanego ze środków WCB EIT+ opracował dwa wysoce skuteczne preparaty immunoliposomowych leków przeciwnowotworowych nowej generacji.

Liposomalne postaci ”nukleotydów antysensowych” okazały się całkowicie skuteczne w odniesieniu do guzów wszczepionych zwierzętom doświadczalnym (Ryc.1), gdyż swoiście rozpoznają cząsteczki na powierzchni komórek nowotworowych. Co więcej, preparat został skonstruowany tak, aby możliwe było stosowanie różnych leków opartych na kwasach nukleinowych oraz różnych cząsteczek kierujących do swoistych komórek nowotworowych. Podobnie jak klocki Lego® poszczególne elementy konstrukcji lekowej można zmieniać w zależności od nowotworu (Ryc. 2).

Zamknij

←

Ryc. 1 Rozkład objętości guzów w poszczególnych grupach myszy NOD/SCID obarczonych ludzkim chłoniakiem Burkitta (Daudi) traktowanych kierowanymi preparatami tL-P niosącymi „asODN anty Bcl-2” osobno i w skojarzeniu z MTO oraz preparatami kontrolnymi. Gdzie: t- wolne przeciwciała, MTO- mitoksantron w stężeniu 0.3 mg/kg m.c., tL-Psc – liposomy z rdzeniem „scrambled” ODN. Preparaty podawano dożylnie w dniach 4, 11, 18. W dniu 4 oraz 11 podano dootrzewnowo mitoksantron. Przedstawione wyniki stanowią średnią z 8 niezależnych pomiarow, słupki błędów oznaczają odchylenia standardowe.

Ryc. 2 Zasada klocków Lego w konstrukcji „celowanych” leków przeciwnowotworowych. Elementy „kompleksujące” kwas nukleinowy (tu: PEI lub DOTAP) oraz lipidowa konstrukcja otoczki są stałe, a kwasy nukleinowe i cząsteczki „kierujące” są zmienne w zależności od genu, którego ekspresję wyciszamy oraz od rodzaju komórek nowotworowych.

→

Obydwa preparaty zostały objęte zgłoszeniami patentowymi. Wyniki opisanych badań zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Jounal of Controlled Release.

PRZYKŁADOWE TEMATY PRAC DOKTORSKICH

W Zakładzie Cytobiochemii w latach 1994-2023 29 osób z sukcesem zakończyło przewody doktorskie:

• Agnieszka Chytła. 2023. Analiza oddziaływania białka MPP1 z flotylinami w sztucznych modelach błon – badania in vitro.
• Magdalena Trybus. 2023. Białko EFR3A jako potencjalny partner flotyliny 2 oraz możliwy organizator tratw spoczynkowych.
• Jolanta Żelasko. 2023. Badanie oddziaływania kwasu fosfatydowego z białkiem mTOR oraz wpływ cholesterolu na tę interakcję.
• Ambroise Wu. 2022. Role of ABCA1 transporter in the plasma membrane reorganization in mammalian cells.
• Lucyna Matusewicz. 2019. Immunoliposomowa forma simwastatyny jako potencjalny terapeutyk w leczeniu nowotworów zależnych od EGFR
• Mohamed Elderdfi. 2018. Interaction of MPP1 with membrane lipids with respect to the regulation of lateral membrane organization
• Izabela Michalczyk. 2017. Próba określenia mechanizmu agregacji spektryny oraz fizjologicznej roli tego zjawiska.
• Monika Toporkiewicz. 2015. Liposomowy nośnik leku genetycznego przeznaczony do celowanej terapii nowotworów krwi.
• Justyna Meissner. 2014. Liposomowa postać kompleksu oligonukleotyd-polietylenoimina w celowanej terapii ludzkich nowotworów krwi.
• Joanna Podkalicka. 2014. Wpływ białka MPP1 na organizację tratw spoczynkowych w błonach komórkowych.
• Justyna Korycka. 2014. Identyfikacja produktów genów ZDHHC w komórkach hematopoetycznych oraz w komórkach nowotworowych pochodzenia hematopoetycznego i nabłonkowego. Wpływ białek DHHC na cykl komórkowy komórek erytroidalnych.
• Leszek Kotula. 2013. Allosteryczna regulacja kinazy Abi poprzez białko Abi1 oraz jej znaczenie w przekazywaniu sygnałów w komórce.
• Marcin Wolny. 2011. Próba oceny mechanizmu wiązania lipidów (identyfikacja kluczowych reszt aminokwasowych) i jego fizjologicznej roli przez domenę wiązania ankiryny spektryny erytrocytarnej.
• Agnieszka Łach. 2011. Rola białka MPP1 w organizacji tratw błonowych komórek erytroidalnych.
• Adam Kolondra. 2010. Konstrukcja i analiza funkcji domeny ankiryny erytrocytarnej odpowiadającej za wiązanie spektryny.
• Anna Chorzalska. 2009. Badania nad biologiczną rolą oddziaływań spektrynowych domen wiązania ankiryny z lipidami błon w układach modelowych oraz w błonach naturalnych i żywych komórkach.
• Michał Grzybek. 2008. Szkielet błony komórek mielo- i limfoidalnych w czasie chemioterapeutycznie indukowanej apoptozy.
• Elżbieta Heger. 2008. Próba identyfikacji mutacji leżących u podstaw kilku przypadków dziedzicznych anemii hemolitycznych.
• Aleksander Czogalla. 2007. Badania strukturalne domeny wiązania lipidów erytrocytarnej spektryny beta metodą ukierunkowanego znakowania spinowego.
• Paulina Wyrozumska. 2007. Lipidowe nośniki leków genetycznych w terapii genowej ostrych białaczek.
• Dżamila Bogusławska. 2006. Podstawy molekularne kilku przypadków dziedzicznej sferocytozy (HS) związanych z ubytkiem ankiryny pochodzących z terenów zachodniej Polski.
• Ewa Bok. 2006. Funkcje domeny wiązania ankiryny spektryny nieerytrocytarnej i erytrocytarnej.
• Katarzyna Stebelska. 2005. Wpływ rozmieszczenia aminofosfolipidów w błonie komórkowej na jej oddziaływania z kationowymi liposomami.
• Patrycja Dubielecka. 2005. Badania zmian rozmieszczenia spektryny, ich regulacja oraz powiązanie z indukowaną chemioterapeutycznie apoptozą w limfocytach nowotworowych.
• Anita Hryniewicz-Jankowska. 2003. Identyfikacja i charakterystyka miejsca oddziaływania spektryny erytrocytarnej z mono- i dwuwarstwami lipidowymi bogatymi w PE.
• Beata Hanus-Lorenz. 2001. Epitopy i motywy spektryny alfa są obecne w białkach komórek roślin, drożdży i sinic.
• Michał Lorenz. 1999. Spektryna roślin i bakterii.
• Witold Diakowski. 1997. Oddziaływanie spektryny mózgowej z fosfolipidami błony.
• Katarzyna Białkowska. 1995. Współzależność oddziaływań fosfolipidów i ankiryny ze spektryną. model ankiryna:PE.
• Brygida Bisikirska. 1995. Spektrynopodobne białka występujące w komórkach bakterii i roślin.
• Alfred Palkowski. 1994. Hemina jako regulator intensywności inkorporacji znakowanej tymidyny i proliferacji komórek pochodzenia mieloidalnego i komórek jednojądrzastych krwi obwodowej.

WYBRANE PROJEKTY BADAWCZE

• Projekt NCN PRELUDIUM-BIS: „Analiza organizacji tratw błonowych w przejściu nabłonkowo-mezenchymalnym”.
  Kierownik projektu: dr hab. Aleksander Czogalla, prof. UWr.
  Suma przyznanych środków: 688 080 PLN
• Projekt ABM: „Mutation-resistant nano therapeutics inhibiting interaction of RNA-virus, SARS-CoV-2”
  Suma przyznanych środków (całe konsorcjum): 18 204 731,30 PLN
• Projekt NCN PRELUDIUM: „Szczegółowa charakterystyka procesu palmitylacji białka MPP1 i jego wpływu na właściwości fizykochemiczne oraz lateralną organizację błony komórek erytroidalnych„
  Kierownik projektu: mgr Weronika Gajdzik-Nowak
• Projekt NCN PRELUDIUM: „Badania nad rolą białka ABCA1 w kluczowych procesach progresji czerniaka„
  Kierownik projektu: dr Ambroise Wu
• Projekt NCN SONATA-BIS: „Molekularne mechanizmy selektywności względem błonowych lipidów sygnałowych: kwas fosfatydowy i ceramido-1-fosforan„
  Kierownik projektu: dr hab. Aleksander Czogalla, prof. UWr.
  Suma przyznanych środków: 2 240 800 PLN
• GRANT POLPHARMY: „Zaprojektowanie, wytworzenie oraz sprawdzenie skuteczności nowych nośników genu TP53 do zastosowania w terapiach przeciwnowotworowych”, Suma przyznanych środków: 510 000 PLN
• Projekt NCN MOZART: „Określenie mechanizmu i warunków wnikania liposomów wytworzonych w technologii LipoShell do komórek w hodowlach in vitro„.
  Partnerstwo: dr hab. Aleksander Czogalla (Uniwersytet Wrocławski) i Lipid Systems sp. z o.o
• Projekt NCN MINIATURA: „Rola i fizjologiczne znaczenie białka MPP1 w organizacji lateralnej błony plazmatycznej komórek limfoidalnych”
  Suma przyznanych środków: 49 500PLN
• Projekt NCN PRELUDIUM: „Szczegółowa charakterystyka procesu palmitylacji białka MPP1 i jego wpływu na właściwości fizykochemiczne oraz lateralną organizację błony komórek erytroidalnych”
  Suma przyznanych środków: 140 000 PLN

WYPOSAŻENIE APARATUROWE

• Pracownia mikroskopii konfokalnej: mikroskop konfokalny Zeiss LSM 510 Meta, z zestawem laserów, system FCS i FLIM firmy PicoQuant; mikroskop konfokalny Leica TCS SP8 z pięcioma detektorami (w tym dwoma HyD) i optymalnym zestawem laserów
• Pracownia hodowli komórkowych: dwie komory z laminarnym przepływem wyposażone w filtry ULPA, dwa inkubatory CO2, wirówka, mikroskop
• Ultrawirówka Optima L90K z optymalnym zestawem rotorów (Beckman-Coulter)
• Spektrofluorymetr Cary Eclipse z czytnikiem do mikropłytek
• Systemy do pomiaru ciśnienia powierzchniowego monowarstw (NIMA, KIBRON) umożliwiające pomiar potencjału powierzchniowego monowarstw oraz ich wizualizację w mikroskopii fluorescencyjnej
• System do badań oddziaływań molekularnych MONOLITH (NanoTemper) oraz oceny jakości białek TYCHO (NanoTemper)
• System do badań oddziaływań molekularnych metodą biointerferometrii (Octet)

WYBRANE PUBLIKACJE

PATENTY

• Grzybek M., Wyrozumska, P., Langner, M., Grieb, P., Kozubek A. Sikorski, A.F. kompozycja lipidowa do wytwarzania liposomów. Patent Nr P. 196966 (2008; zgłoszony w 2005).
• Wyrozumska P., Walasek, M., Kuliczkowski, K., Sikorski, A.F. Kompozycja lipidowa do wytwarzania nośnika leków genetycznych i jej zastosowanie. Patent Nr P-383 287, 09.2010.
• Toporkiewicz M., Meissner J., Kuliczkowski K., Sikorski A.F. Kompozycja lipidowa służąca do wytworzenia kierowanego za pomocą przeciwciał liposomowego nośnika lekow genetycznych oraz jej zastosowanie: P.407949, data pierwszeństwa: 2014-04-18
• Matusewicz L., Sikorski A.F. Kierowany za pomocą przeciwciał, liposomowy preparat statyny oraz jego zastosowanie: P425432 – Pat.236106 (2018)

WSPÓŁPRACA

• Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich, Wrocław
• Ośrodek Badawczo-Rozwojowy, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu
• Uniwersytet Opolski, Instytut Biotechnologii
• Uniwersytet Techniczny Drezno, Instytut Paul Langerhans

Galeria

Zamknij

←

→